Conflictes d'interès: ua menaça ara imparcialitat

D'entrada, vau a díder que non mos cau quèir er era temptacion de sacralitzaraguesti indicadors. Son diuèrses es explicacions qu'avalen aguesta prudéncia e non volerie ara esténer’m er aguest punt, mès òc apuntar qu'aguest indèx meten eth foguièr mès er era percepcion dera corrupcion que non pas er es condicions subjacents qu'efectivaments la determinen. Era definitiva, mos diden que quauquarren non va deth tot ben mès non son un vertadèr estrument entà detectar es principaus problèmes ne entà dessenhar politiques de prevencion e luta contra un fenomèn complèx com ei era corrupcion.

Eth tot cas, era responsa ara qüestion iniciau non ei qu'eth nòste factor uman sigue de pejor condicion que çò des païsi que mos precedissen. Com explique era professora Susan Rose-Ackerman, s'i a un trèt comun, universau, ei eth deth quite interès coma motor dera motivacion umana. Çò que diferéncie es societats ei era manèra eth qué se definís e se canalize aguest interès particular. Era corrupcion ei un simptòma qu'era estructura de govèrn non ne canalize es interèssi particulars de manèra efectiva e compatibla damb er interès generau.

Comprenem per corrupcion er abús d'un cargue entara obtencion d'un benefici particular. Aguesta definicion a era vertut que met er accent er eth agent principau der acte corromput e que, ath madeish temps, abaste un ample ventalh de manifestacions de corrupcion, tant economica coma politica.

Damb compdades excepcions que confirmen era nòrma, era corrupcion qu'aué mos li afrontam ada eth er es païsi deth nòste entorn non ei tant era representada peth criminau que met era man ara caisha, qu'extorsione o que suborna mès pera nomentada (es paraules de Lawrence Lessig) "economia dera influéncia", basada er un subtil e complèx hilat de gratituds er era que l’escambi non ei un quid pro quodescarat mès frut d’ua successiva e contunhada relacion de favors. Er aguest sistèma, er enemic passen a èster òmes e hemnes decentes qu'opèren er un entorn corromput que se nodreix de dus elements que se retroalimenten: mala governança e mesfisança.

Transportam açò as persones qu'aucupen lòcs claus er es institucions. Se, coma individus, an interèssi particulars que les pòden distrèir er eth compliment deth sòn déuer, era dependéncia d'aguestes persones ja non ac ei, solament, der interès generau.

Es servidors publics, tant eth personau foncionari coma la rèste d’trabalhadors publics e, encara mès, es representantes elegides, peth cargue qu'aucupen, son dipositaris dera confidança ciutadana. Per èster mereixedors d'aguesta confidança, les cau complir damb objectivitat es obligacions inherents ath lòc que desvolòpen, ei a díder, les cau actuar cas per cas en tot tier en compde totes es possibles opcions e en tot ponderar-les adequadaments. Mès entà poder èster objectius, abans, les cau èster imparciaus e era imparcialitat ei eth perilh s'i a conflictes d'interès.

Era imparcialitat non ei un atribut exclusiu des professions qu'opèren er eth sector public. Eth totes aqueres professions / cargues eth qué era imparcialitat sigue essenciau a entenut a parlar des conflictes d'interès e, credetz-me, non son pòques. Ne meterè bèth exemple: (e) jornalista que jos era aparència d'un contengut informatiu, era realitat encurbís ua activitat publicitària; (ii) doctor qu'a es sues classes ara facultat de medecina li cau explicar diuèrses alternatiues de tractament d'ua patologia. Es diuèrsi medicaments disponibles son aufridi en mercat per indústries competitritzes mès eth professor, manten damb ua d'aguestes ua relacion que li permet dar, abituauments, conferéncies plan remunerades; (iii) còssa municipau que, en tot regentar eth sòn cònjuge ua cafeteria damb terrassa ath municipi, participe er era votacion d'ua ordenança municipau sus aucupacion de via publica.

Çò qu'ei comun a totes aguestes situacions ei que des professionaus que i son implicadi se demore un discerniment / jutjament / prononciament e qu'es destinataris d'aguest discerniment (lectors; escolanes; vesins) an dret a confiar, legítimament, eth qué qual l'emet non serà esbiaixat pera existéncia d'un interès particular.

Ei possible imaginar supòsits eth qué concorren conflictes d'interès e, per contra, eth discerniment non se esbiaixi? Naturauments; mès açò mos li cau portar a hèr dus avertiments: 1) era neurociència a demostrat qu'a es umans mos còste arreconéisher que, a viatges, èm encegatspes nòsti interèssi particulars; 2) encara que, hipotèticament, non se grèuge eth principi de imparcialitat e objectivitat, çò qu'ei segur que se deteriora ei un aute principi, eth dera confidança.

Era immensa majoria des nòsti servidors publics actuen professionalment e honestament, mès er era sua condicion de ciutadans pòden auer interèssi particulars que, de non èster detectadi a tempsi e geridi adequadaments, se convertissen er un risc que pòt arribar en vier corrupcion. Atau ac constate era experiéncia deth Burèu Antifraude Catalonha er eth sòn en tot vessar d'investigacion; er ua part considerabla des supòsits examinadi ère present ua situacion de conflicte d'interès mau resolvut.

Frut d'aguesta experiéncia e dera encomana arrecebuda deth Parlament de Catalonha ras dera Comission d'investigacion eth çò de coneishut coma cas Pujol, eth Burèu Antifrau, era collaboracion damb era Cramba, a publicat recentaments er era Colleccion Testimònis Parlamentaris un informe dedicat ara Gestion des conflictes d'interès er eth sector public de Catalonha.

D'aguest estudi se despren que, dera madeisha manèra que ja hè ans auem aprenut a gerir integralment es risqui laboraus, es conflictes d'interès, coma quin aute risc que sigue de corrupcion, tanben pòden (e les cau) èster geridi preventivament.

Er aguest sens, eth Burèu considère de besonh ua inajornable revision integrau deth sistèma de gestion de conflictes d'interès qu'age coma punt de partida ua analisi de risqui entà cadun des collectius de servidors publics des entitats e organismes integrants deth sector public de Catalonha.

As nòsti caps e decisors publics les mos cau encoratjar a trabalhar preventivament, damb determinacion, contra era corrupcion. Er aguesta prètzhèt tostemp auràn un aliat er eth Burèu Antifrau de Catalonha. Encara qu'es accions er aguest sens non resulten tan lududes coma d'autes que son mès visibles a cuert termini, pòden auer era conviccion qu'ei era manèra mès eficaça de lutar contra era corrupcion.

Era confidança ne la imparcialitat des poders publics resulte en tot determinar dera efectivitat des esfòrci que se hèsquen era matèria anticorrupcion pr'amor que, com a explicat era professora Rose-Ackerman, cau evitar quèir er un cercle viciós qu'era mesfisança alimente segons eth era corrupcion e, ath madeish temps, aguesta hè a créisher era mesfisança.

Article deth director de Prevencion deth Burèu Antifrau de Catalonha, Òscar Arròca, publicat a La Vanguardia eth dia 28/02/2017